Vàng O sầu riêng nói đúng là hiện tượng sầu riêng bị nhiễm chất vàng O (Auramine O) — một loại chất nhuộm công nghiệp, không được phép sử dụng trong thực phẩm. Việc dùng chất này để xử lý, tẩm, nhuộm vỏ hay trái sầu riêng nhằm làm đẹp màu vàng óng hoặc kéo dài tuổi thọ trái là hành vi vi phạm an toàn thực phẩm, tiềm ẩn rủi ro sức khỏe cho người tiêu dùng.
Vàng O sầu riêng là gì?
-
Vàng O (Auramine O) là một loại thuốc nhuộm tổng hợp thuộc nhóm diarylmethane.
-
Nó được dùng trong công nghiệp nhuộm vải, giấy, da, và trong phòng thí nghiệm để nhuộm vi khuẩn.
-
Đây không phải là chất được phép sử dụng trong thực phẩm hay nông sản vì tính độc hại và khả năng gây ung thư theo phân loại của Tổ chức Nghiên cứu Ung thư (IARC).
-
Auramine O có độ bền cao, khó phân hủy khi chế biến bình thường (nấu, sấy) — nên một khi đã nhiễm vào sản phẩm, rất khó loại bỏ hoàn toàn.
Ví dụ: khi sầu riêng bị xử lý vàng O, màu vỏ trái có thể trở nên vàng rực, bắt mắt hơn; hoặc thương lái tẩm vàng O vào lớp vỏ trái để giữ màu thu hút người mua.
Nguyên nhân của vàng O sầu riêng
Dưới đây là những phương thức mà người trồng hoặc thương lái có thể sử dụng để đưa chất vàng O vào trái sầu riêng:
-
Quét hoặc phun dung dịch chứa vàng O lên vỏ trái
-
Trái sau khi thu hái có thể được nhúng, phun hoặc quét một lớp dịch có pha vàng O để làm vỏ trái có màu vàng đồng đều hơn, đẹp mắt hơn khi bán ra thị trường.
-
Vì vàng O dễ tan trong nước, việc xử lý vỏ ẩm giúp nó thẩm thấu vào lớp vỏ ngoài.
-
-
Ngâm trái trong dung dịch vàng O
-
Trái đã thu hoạch có thể được ngâm trong dung dịch có vàng O để nhuộm toàn phần lớp vỏ hoặc lớp cùi sát vỏ.
-
Điều này ít được dùng vì có thể ảnh hưởng vị, chất lượng trái nếu thấm sâu.
-
-
Phối trộn hoặc tưới thuốc chứa vàng O
-
Có ít thông tin ghi nhận việc dùng vàng O trong phân thuốc hay tưới cây để làm “vàng vỏ từ gốc”, vì bản chất vàng O là thuốc nhuộm công nghiệp, không có giá trị dinh dưỡng; việc đưa nó vào đất/cây không mang lợi ích sinh học.
-
Tuy nhiên, có thể một số đơn vị lạm dụng hoặc trộn với hóa chất khác để tạo hiệu ứng màu.
-
Do tính chất phẩm nhuộm, vàng O thường bị sử dụng ngoại vi, tức là xử lý trái sau thu hoạch hoặc dùng trên vỏ, chứ không phải đưa vào cây từ bên trong thường xuyên.
Tác hại của vàng O đối với sức khỏe và thương mại
Tác hại với sức khỏe
-
Khi con người tiêu thụ thực phẩm nhiễm vàng O lâu dài, có nguy cơ bị ảnh hưởng hệ tiêu hóa, gan, thận, và khả năng gây đột biến tế bào.
-
Vàng O được xếp vào nhóm chất có khả năng gây ung thư (IARC – nhóm 3).
-
Các triệu chứng cấp tính có thể là đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy khi tiếp xúc liều cao.
-
Vì vàng O bền vững với nhiệt, việc nấu hoặc chế biến bình thường khó loại bỏ nó hoàn toàn trong thực phẩm.
Ảnh hưởng thương mại
-
Nhiều thị trường nhập khẩu, đặc biệt như Trung Quốc, đã siết chặt yêu cầu kiểm tra dư lượng vàng O và kim loại nặng trong sầu riêng. Nhiều lô hàng bị trả lại vì không đạt tiêu chuẩn.
-
Việc phát hiện vàng O làm mất uy tín thương hiệu, ảnh hưởng giá bán, và gây rủi ro thương mại.
-
Các cơ quan chức năng đã chỉ định các phòng kiểm nghiệm được công nhận để xét nghiệm dư lượng vàng O trong sầu riêng để đảm bảo chất lượng xuất khẩu.
Cách phát hiện sầu riêng nhiễm vàng O
Dưới đây là những dấu hiệu và phương pháp giúp phát hiện trái sầu riêng có thể nhiễm vàng O:
-
Màu sắc trái quá “vàng óng” bất thường
-
Trái sầu riêng tự nhiên có màu xanh nhạt đến vàng nhạt (khi chín), không đồng đều, vỏ có gai và đường gân tự nhiên.
-
Nếu vỏ trái quá vàng, đều màu hơn bình thường, có khả năng đã bị nhuộm hoặc xử lý vàng O.
-
-
Kiểm nghiệm hóa học
-
Xét nghiệm chuyên sâu tại phòng thí nghiệm kiểm nghiệm thực phẩm để phát hiện dư lượng Auramine O trong phần vỏ hoặc cùi gần vỏ.
-
Đây là cách chính xác để xác định có nhiễm hay không.
-
-
Kiểm tra mã vùng trồng, chứng nhận an toàn thực phẩm
-
Trái xuất khẩu thường cần mã vùng trồng, chứng nhận kiểm nghiệm dư lượng hóa chất, trong đó có vàng O.
-
Nếu vườn, nhà đóng gói không có các thủ tục này, rủi ro cao hơn.
-
-
Lịch trình xử lý trái sau thu hoạch
-
Nếu biết trái được xử lý bằng hóa chất, ngâm, phun hoặc quét ngay sau thu hoạch, cần nghi ngờ.
-
Nếu trái được thu hoạch và xử lý ngay tại vườn mà không ghi chép, không rõ nguồn gốc, khả năng nhiễm cao hơn.
-
Cách phòng tránh và loại bỏ vàng O sầu riêng
Để đảm bảo sầu riêng an toàn, giảm rủi ro nhiễm vàng O, người trồng và doanh nghiệp có thể thực hiện các biện pháp:
Cam kết không sử dụng vàng O
-
Nhà vườn, doanh nghiệp cần nghiêm cấm sử dụng any phẩm nhuộm công nghiệp như vàng O trong xử lý trái hoặc vỏ.
-
Tổ chức giám sát nội bộ trong vườn và cơ sở đóng gói.
Kiểm soát từ gốc
-
Tuân thủ quy trình sản xuất sạch: không sử dụng hóa chất vượt mức, đảm bảo phân bón, thuốc BVTV có nguồn gốc rõ ràng.
-
Ghi chép lịch sử tưới, phun, xử lý trái để khi cần truy xuất được nguồn gốc.
Chọn đóng gói và xử lý hậu thu hoạch an toàn
-
Sau thu hoạch, xử lý trái bằng nước sạch, không dùng hóa chất nhuộm trái.
-
Sử dụng các phương pháp bảo quản tự nhiên hoặc công nghệ lạnh, mà không dùng chất nhuộm.
-
Kiểm tra mẫu trước đóng gói, gửi xét nghiệm dư lượng nếu xuất khẩu.
Kiểm nghiệm định kỳ
-
Gửi mẫu vỏ và cùi gần vỏ vào phòng thí nghiệm được công nhận để kiểm tra Auramine O và các chất cấm khác.
-
Đảm bảo mỗi lô xuất khẩu đi kèm giấy chứng nhận không có dư lượng vàng O.
Quản lý vùng trồng & giám sát chất lượng
-
Nhà nước và tổ chức ngành cần giám sát chặt chẽ vùng trồng, đóng gói để phát hiện vi phạm.
-
Công bố các vùng trồng, cơ sở đóng gói đạt chuẩn an toàn thực phẩm để người tiêu dùng và doanh nghiệp tin tưởng.
Vai trò nhà nước và quản lý trong vấn đề vàng O
-
Chính phủ và các bộ ngành cần xây dựng quy định nghiêm ngặt về dư lượng vàng O trong nông sản, đặc biệt sầu riêng.
-
Cấp phép, công nhận các phòng kiểm nghiệm vàng O để đáp ứng yêu cầu xuất khẩu.
-
Tăng cường thanh, kiểm tra ngành sản xuất, xử lý vi phạm nghiêm (phạt hành chính, thu hồi sản phẩm).
-
Hỗ trợ nhà vườn chuyển đổi sang sản xuất sạch, hướng dẫn kỹ thuật, cung cấp phương tiện kiểm nghiệm mẫu.
Việc sử dụng vàng O để làm đẹp màu vỏ hoặc kéo dài thời gian bảo quản không chỉ đe dọa sức khỏe người tiêu dùng mà còn phá hủy uy tín của nông sản Việt trên thị trường quốc tế.
Để bảo đảm an toàn, người trồng và doanh nghiệp cần tuân thủ nghiêm quy trình sản xuất sạch, tuyệt đối không dùng phẩm màu công nghiệp, đồng thời thường xuyên kiểm nghiệm dư lượng vàng O trong sản phẩm trước khi xuất khẩu hoặc đưa ra thị trường nội địa. Người tiêu dùng cũng nên chọn mua sầu riêng có nguồn gốc rõ ràng, màu sắc tự nhiên, tránh những trái có vỏ vàng rực bất thường.
Liên hệ SUTECH tại Hotline 0868.129.838 hoặc 0868.221.838 để được hướng dẫn chi tiết.
Fanpage: Sutech – Tư vấn xuất khẩu nông sản & tiêu chuẩn thực phẩm
