Cách ươm hạt sầu riêng là bước khởi đầu quan trọng quyết định chất lượng cây giống và năng suất sau này. Dù nhiều người hiện nay chuộng phương pháp ghép cành để trồng sầu riêng nhanh cho trái, song ươm hạt vẫn là kỹ thuật cơ bản giúp tạo ra cây khỏe mạnh, dễ thích nghi với điều kiện tự nhiên và có thể làm gốc ghép cho các giống cao cấp.
Ưu và nhược điểm khi trồng sầu riêng bằng hạt
Ưu điểm
Trước khi tìm hiểu chi tiết cách ươm hạt sầu riêng, bạn cần nắm rõ những lợi thế của phương pháp này:
-
Tạo cây khỏe và có bộ rễ sâu: Cây sầu riêng được ươm từ hạt thường có rễ cọc phát triển mạnh, bám sâu vào đất, giúp cây sinh trưởng ổn định, ít đổ ngã khi gặp gió lớn hoặc mưa bão.
-
Thích nghi tốt với môi trường: Do được hình thành tự nhiên, cây sầu riêng từ hạt có khả năng thích nghi tốt với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng địa phương.
-
Chi phí thấp: Không cần mua giống ghép, người trồng có thể tận dụng hạt từ quả chín để ươm, tiết kiệm chi phí ban đầu.
-
Phù hợp để làm gốc ghép: Nhiều nông dân ươm hạt để tạo cây gốc, sau đó ghép giống sầu riêng cao sản lên, vừa đảm bảo cây khỏe vừa cho năng suất cao.
Nhược điểm
Bên cạnh ưu điểm, ươm hạt sầu riêng cũng có những hạn chế mà người trồng cần lưu ý:
-
Thời gian ra trái lâu: Cây sầu riêng trồng từ hạt thường mất 6–8 năm mới cho thu hoạch, trong khi cây ghép chỉ cần khoảng 3–4 năm.
-
Không đảm bảo giữ nguyên đặc tính của cây mẹ: Hạt sầu riêng là kết quả của quá trình thụ phấn chéo, nên cây con có thể không mang đầy đủ đặc tính của giống ban đầu (về hương vị, độ ngọt, cơm dày, hạt lép…).
-
Khó đồng nhất về chất lượng: Mỗi cây ươm từ hạt có thể sinh trưởng và cho trái khác nhau, nên khó tạo vườn sầu riêng đồng đều.
Chính vì vậy, cách ươm hạt sầu riêng chủ yếu được áp dụng khi muốn tạo cây gốc khỏe để ghép hoặc phục vụ nghiên cứu, thay vì trồng thương phẩm trực tiếp.
Cách chọn hạt sầu riêng để ươm
Một trong những yếu tố quan trọng nhất trong cách ươm hạt sầu riêng là khâu lựa chọn hạt giống. Hạt khỏe, đúng quy trình sẽ giúp tỷ lệ nảy mầm cao và cây con phát triển tốt.
Nguồn gốc của hạt sầu riêng
-
Chọn hạt từ quả chín tự nhiên, không bị ép chín hoặc xử lý hóa chất.
-
Nên lấy hạt từ quả của cây sầu riêng có phẩm chất tốt: trái to, cơm vàng, mùi thơm đặc trưng, không bị sâu bệnh.
-
Ưu tiên hạt lấy từ cây giống đã được công nhận như Ri6, Monthong, Musang King, Dona,…
Cách nhận biết hạt sầu riêng tốt
-
Hạt có kích thước lớn, đều nhau, vỏ cứng, không bị mốc hoặc dập nát.
-
Khi bóp nhẹ, hạt chắc tay, không mềm nhũn.
-
Tránh hạt đã nảy mầm tự nhiên trong quả vì dễ bị gãy mầm khi xử lý.
Thời gian lấy hạt và bảo quản
-
Sau khi tách khỏi múi sầu riêng, nên ươm hạt ngay trong vòng 24 giờ để đạt tỷ lệ nảy mầm cao nhất.
-
Nếu chưa ươm ngay, có thể rửa sạch nhớt, lau khô nhẹ rồi bảo quản hạt trong túi ẩm hoặc khăn giấy ướt, để nơi thoáng mát (không quá 2 ngày).
Cách ươm hạt sầu riêng đúng kỹ thuật
Đây là phần quan trọng nhất trong bài viết – hướng dẫn chi tiết cách ươm hạt sầu riêng theo quy trình thực tế mà nông dân và nhà vườn đang áp dụng.
Chuẩn bị dụng cụ và giá thể
Dụng cụ cần có:
-
Khay ươm hoặc túi bầu nilon (kích thước 10–15 cm)
-
Bình tưới phun sương
-
Dụng cụ trộn giá thể
Giá thể ươm hạt:
Hỗn hợp đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng, giữ ẩm tốt nhưng thoát nước nhanh. Công thức khuyến nghị:
-
50% đất mùn hoặc đất thịt nhẹ
-
30% xơ dừa hoặc trấu hun
-
20% phân hữu cơ hoai mục (hoặc phân trùn quế)
Trộn đều, phơi nắng 2–3 ngày để diệt mầm bệnh, sau đó cho vào túi bầu.
Xử lý hạt trước khi ươm
-
Rửa sạch phần cơm dính trên hạt, vì phần cơm dễ bị mốc gây thối.
-
Ngâm hạt trong nước ấm (40°C) khoảng 4–6 giờ, giúp kích thích mầm nảy nhanh.
-
Sau khi ngâm, rửa lại bằng nước sạch, để ráo rồi tiến hành ươm.
Kỹ thuật ươm hạt sầu riêng
-
Đặt hạt nằm ngang trên bề mặt giá thể, phần đầu hơi nhọn hướng lên trên.
-
Phủ nhẹ một lớp mỏng đất tơi hoặc mùn dừa (dày 1–2 cm).
-
Duy trì độ ẩm thường xuyên, tránh úng nước.
-
Sau 5–7 ngày, hạt bắt đầu tách vỏ và nhú mầm.
Thời gian ươm hạt
Tùy điều kiện nhiệt độ, độ ẩm, hạt sầu riêng nảy mầm sau 5–10 ngày. Sau 30–45 ngày, cây con có thể đem trồng hoặc làm gốc ghép.
Chăm sóc cây con sau khi nảy mầm
-
Ánh sáng: Đặt khay ươm nơi có ánh sáng tán xạ (tránh nắng gắt trực tiếp).
-
Tưới nước: Mỗi ngày 1–2 lần tùy thời tiết, đảm bảo đất luôn ẩm nhưng không ướt sũng.
-
Phòng bệnh: Có thể phun dung dịch nấm sinh học hoặc Trichoderma để ngăn thối rễ.
-
Khi cây đạt 15–20 cm, có 3–4 lá thật, có thể chuyển sang bầu lớn hoặc trồng ra đất.
Một số lưu ý quan trọng khi ươm hạt sầu riêng
- Giữ độ ẩm ổn định
Hạt sầu riêng cần độ ẩm cao để nảy mầm, nhưng nếu bị úng nước, hạt sẽ dễ bị thối.
Nên tưới phun sương đều đặn, không tưới dội mạnh làm trồi hạt.
- Tránh ánh nắng gắt và gió mạnh
Khi hạt vừa nảy mầm, mầm non rất yếu. Ánh nắng trực tiếp hoặc gió khô có thể làm mầm héo.
Nên che bóng bằng lưới hoặc để khay ươm nơi có mái che sáng.
- Không dùng đất nặng, bí nước
Giá thể phải thật tơi xốp. Nếu đất nặng, ẩm lâu, rễ non sẽ bị ngạt và thối.
Nên trộn thêm xơ dừa, trấu hun hoặc cát mịn để tăng độ thoáng.
- Không ươm hạt đã quá khô hoặc quá lâu
Hạt sầu riêng chỉ nảy tốt khi còn tươi. Nếu để khô quá 2–3 ngày, khả năng nảy mầm giảm mạnh.
Tốt nhất là ươm hạt ngay sau khi lấy ra từ quả chín.
- Phân bón giai đoạn đầu
Không nên bón phân hóa học khi cây còn nhỏ. Sau 2–3 tuần, có thể bổ sung dung dịch hữu cơ loãng (phân cá, phân trùn quế pha loãng 1:30) để cây cứng cáp hơn.
- Phòng chống sâu bệnh
Cây non dễ bị nấm và kiến tấn công. Nên đặt khay ươm cao, thoáng, tránh để dưới đất.
Thường xuyên kiểm tra để loại bỏ hạt thối, mốc hoặc bị côn trùng ăn.
Cách ươm hạt sầu riêng tưởng đơn giản nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn trong từng khâu — từ chọn hạt, xử lý, giá thể đến chăm sóc cây con. Ươm hạt đúng kỹ thuật sẽ giúp bạn có được cây sầu riêng khỏe, rễ mạnh và có khả năng làm gốc ghép chất lượng cao cho các giống sầu riêng thương mại.
Đối với người trồng chuyên nghiệp, việc hiểu và thực hành đúng cách ươm hạt sầu riêng không chỉ giúp tiết kiệm chi phí giống mà còn chủ động trong việc tạo nguồn cây khỏe, sạch bệnh, sẵn sàng cho các dự án trồng quy mô lớn.
Liên hệ SUTECH tại Hotline 086.129.838 hoặc 0868.221.838 để được hướng dẫn chi tiết.
Fanpage: Sutech – Tư vấn xuất khẩu nông sản & tiêu chuẩn thực phẩm
